Wat zijn de belangrijkste uitdagingen bij het werken met gedetineerden met complexe problematiek?
Werken met gedetineerden met complexe problematiek brengt diverse uitdagingen met zich mee. Veel gedetineerden kampen met psychische problemen, verslavingen of neurologische aandoeningen, die hun gedrag beïnvloeden en de veiligheid binnen penitentiaire inrichtingen onder druk zetten. Daarnaast is er vaak sprake van sociaaleconomische problemen, zoals een gebrek aan stabiele huisvesting, inkomen of sociale structuur, wat de kans op recidive vergroot.
Een van de grootste obstakels is de continuïteit van zorg. Detentie betekent vaak een onderbreking van bestaande zorgtrajecten, waardoor gedetineerden zonder de juiste ondersteuning terugkeren in de samenleving. Dit vraagt om een integrale aanpak waarbij psychiatrische zorg, forensische ondersteuning en re-integratiebeleid naadloos op elkaar aansluiten.
Daarnaast speelt groepsdynamiek een cruciale rol. Binnen detentie ontstaan sociale structuren die zowel positief als negatief kunnen uitpakken. Het bevorderen van wenselijk gedrag en het voorkomen van escalaties vergt maatwerk, de juiste infrastructuur en deskundig personeel. Door een persoonsgerichte aanpak te hanteren en de basisvoorwaarden op orde te hebben, kan de kans op herhaling worden verkleind en wordt gewerkt aan een veilige terugkeer in de maatschappij.
Voor de belevingsruimte
Voel zelf hoe het anders kan! Kies voor een vertrouwde omgeving die is voorbereid op iedere situatie. Het is mogelijk met de producten van Ridder Safe & Secure. Voor onderstaande zeven ruimtes bieden wij een complete inrichting. Uiteraard leveren wij ook maatwerk voor andere ruimtes. Wij gaan hierover graag met u in gesprek. Klik op de kamers voor meer informatie.
Specialist in de markt
Voor ingesloten
Passende oplossing
Voor uw situatie
Maatwerk
In veel gevallen een optie
Veiligheid
In het echt ervaren
Een uitdagende doelgroep met complexe behoeften
Gedetineerden met complexe problematiek vormen een diverse en kwetsbare groep. Veel van hen kampen met psychische aandoeningen, verslavingen of neurologische problemen, wat hun gedrag en zelfredzaamheid beïnvloedt. Uit onderzoek van Anja Dirkzwager en P. van der Laan blijkt dat een aanzienlijk deel van de gedetineerden meerdere problemen tegelijk ervaart, zoals slechte mentale en fysieke gezondheid, sociale uitsluiting en een geschiedenis van justitiecontacten. Dit maakt een integrale en multidisciplinaire aanpak noodzakelijk.
In reguliere detentie-inrichtingen is het lastig om passende zorg te bieden. De structuur binnen de gevangenis is primair gericht op orde en veiligheid, terwijl deze doelgroep juist baat heeft bij een meer holistische aanpak. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) werkt aan verbeteringen, maar er blijft een tekort aan gespecialiseerde zorg en begeleiding binnen de muren van detentiecentra.
De rol van psychiatrische zorg in detentie
Een van de grootste uitdagingen is het bieden van adequate psychiatrische zorg. Circa 60% van de gedetineerden heeft een psychiatrische stoornis, terwijl de toegang tot zorg sterk wisselt per instelling. De beperkte beschikbaarheid van forensische zorgprofessionals en het gebrek aan continuïteit in de behandeling bemoeilijken effectieve ondersteuning. Na vrijlating is er bovendien sprake van discontinuïteit van zorg, wat het risico op terugval in crimineel of destructief gedrag vergroot.
In sommige penitentiaire inrichtingen zijn speciale zorgafdelingen ingericht, maar deze capaciteit is beperkt. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) pleit voor betere samenwerking tussen justitie, de GGZ en forensische zorginstellingen, zodat gedetineerden met ernstige problematiek direct na hun detentie kunnen doorstromen naar passende zorgvoorzieningen.
De impact van groepsdynamiek op gedrag
Binnen detentie ontstaan sociale structuren die het gedrag van gedetineerden sterk beïnvloeden. Groepsdruk, rivaliteit en het gebrek aan autonomie kunnen agressie en grensoverschrijdend gedrag versterken. Tegelijkertijd kunnen goed georganiseerde programma’s, zoals gestructureerde dagbesteding en beloningssystemen, bijdragen aan goed gedrag en zelfdiscipline.
Uit ervaringen van medewerkers in het team Detentie blijkt dat persoonsgerichte begeleiding essentieel is. Door gedrag te observeren en gericht te interveniëren, kan het risico op escalaties worden verminderd. Bovendien blijkt dat het belonen van positief gedrag beter werkt dan een uitsluitend bestraffende aanpak. Dit vraagt om deskundige medewerkers en duidelijke structuren die inspelen op de complexiteit van de doelgroep.
Detentie als voorbereiding op terugkeer
Voor een succesvolle re-integratie is het cruciaal dat gedetineerden tijdens hun detentie al worden voorbereid op hun terugkeer in de maatschappij. Dit betekent dat ze niet alleen straf uitzitten, maar ook vaardigheden ontwikkelen om na hun vrijlating zelfstandig te functioneren. Programma’s gericht op werk, scholing en sociale ondersteuning spelen hierbij een grote rol.
Echter, uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat veel ex-gedetineerden moeite hebben met het vinden van huisvesting, inkomen en stabiliteit. Slechts een klein deel heeft direct een stabiele woonplek of werk, wat de kans op recidive vergroot. Een persoonsgerichte aanpak en samenwerking tussen gemeenten, zorginstellingen en justitie zijn daarom van groot belang.
De noodzaak van een integrale aanpak
Het effectief werken met gedetineerden met complexe problematiek vereist een integrale aanpak waarbij justitie, zorginstanties en gemeenten nauw samenwerken. Veel gedetineerden komen uit een situatie van instabiliteit en armoede, waardoor ze na vrijlating vaak opnieuw in de problemen raken. Een belangrijke sleutel tot succes is het waarborgen van continuïteit van zorg en het bieden van de juiste ondersteuning bij de overgang van detentie naar de samenleving.
De Veiligheidsregisseurs Aanpak en de persoonsgerichte aanpak zijn initiatieven die in sommige gemeenten worden toegepast om ex-gedetineerden intensiever te begeleiden. Door maatwerk te leveren en de basisvoorwaarden – zoals huisvesting, werk en zorg – op orde te krijgen, neemt de kans op herhaling van strafbaar gedrag af.
Recidive verminderen door betere ondersteuning
Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat een groot deel van de ex-gedetineerden binnen twee jaar na vrijlating opnieuw met justitie in aanraking komt. Een belangrijk aspect van recidivepreventie is het bieden van perspectief. Dit betekent investeren in:
- Werk en scholing: Gedetineerden die tijdens of na hun detentie toegang krijgen tot werk of onderwijs, hebben een grotere kans op succesvolle re-integratie. Een stabiel inkomen en zinvolle dagbesteding helpen bij het doorbreken van negatieve gedragspatronen.
- Gezondheidszorg: Veel gedetineerden kampen met mentale gezondheidsproblemen, waaronder verslavingen en psychiatrische aandoeningen. Zonder de juiste zorg en nazorg is de kans op terugval groot.
- Sociale re-integratie: Ondersteuning bij het herstellen van familiebanden en sociale structuren draagt bij aan een stabieler leven na detentie.
Om de effectiviteit van deze maatregelen te vergroten, pleiten deskundigen voor een meer persoonsgerichte en op maat gemaakte aanpak in plaats van een standaard beleid voor alle gedetineerden.
De impact van detentie op gezondheid
Gedetineerden hebben vaker te maken met gezondheidsproblemen, zoals cardiovasculaire aandoeningen, psychische problematiek en verslavingen. Dit vraagt om een structurele aanpak waarin medische en forensische zorg geïntegreerd worden binnen het detentiesysteem.
Daarnaast is er in sommige penitentiaire inrichtingen aandacht voor gezonde leefstijlprogramma’s, gericht op beweging, voeding en mentale ondersteuning. Hoewel deze initiatieven waardevol zijn, is de toegang tot gespecialiseerde zorg nog steeds beperkt. Diverse experts pleiten voor een betere aansluiting tussen de detentieomgeving en de reguliere zorgsector, zodat gedetineerden bij vrijlating sneller toegang krijgen tot benodigde behandelingen.
De rol van beleid en wetgeving
Een effectieve aanpak van gedetineerden met complexe problematiek vraagt om helder beleid en wettelijke kaders die samenwerking tussen instanties bevorderen. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) en het Openbaar Ministerie spelen hierin een cruciale rol. Enkele belangrijke aandachtspunten zijn:
- Verbetering van nazorg: Voorkomen dat gedetineerden na vrijlating zonder ondersteuning op straat belanden.
- Aanpak van schulden en financiële problemen: Velen verlaten de gevangenis met aanzienlijke schulden, wat een snelle terugval in crimineel gedrag kan veroorzaken.
- Meer focus op alternatieve sancties: Sommige experts pleiten voor meer vormen van begeleiding buiten detentie, zoals forensische zorgtrajecten en werk-leertrajecten, in plaats van louter opsluiting.
Een goed functionerend systeem moet in staat zijn om gedetineerden niet alleen te bestraffen, maar hen ook de tools te geven om een toekomst zonder criminaliteit op te bouwen.
Wat zit er in de Safe & Secure SampleBox?
Onze actieve sectoren
Klantencases
Contact
- +31 (0)251 – 315920
- info@deridderbv.nl
-
De Ridder Safe and Secure
Industrieweg 11b
1566 JN Assendelft
